بازار خواروبار مصلی مشهد، زیر ذره‌بین بازرسان | گزارش شهرآرانیوز از جهش ناباورانه قیمت‌ها در بازار اقلام اساسی + فیلم

به گزارش شهرآرانیوز، چند وقتی است از افزایش نجومی قیمت ارز و طلا می‌گذرد و مردم بیش از پیش با شرایط پرالتهاب و پرنوسان بازار در همه حوزه‌ها دست به گریبان هستند. به موازات جهش متناسب قیمت در اقلام وارداتی همچون لوازم خانگی، لوازم یدکی خودرو‌های وارداتی و مواردی همچون برنج خارجی، چشم‌ها خیره به برچسب قیمت محصولاتی است که اگرچه تولید داخل هستند و از کشاورزی تا صنعت، از چرخه تولید داخلی حاصل می‌شوند، اما هر روز عدد درشت‌تری بر آن‌ها نقش می‌بندد.

بر همین اساس، در بحبوحه میدان‌داری ناجوانمردانه سوداگران در بازار اقلام اساسی، بازار عمده‌فروشان مصلی مشهد صبح امروز (پنجشنبه، ۲۵ بهمن ۱۴۰۳) شاهد بازدید سرزده بازرسان بود تا حین انجام معامله، مُشت متخلفان در برابر قانون باز شود و سودجویی از سفره‌های مردم مورد رسیدگی قرار بگیرد.

۳۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش قیمت فقط در یک ماه!

این روز‌ها اولین تصویری که از وضعیت بازار عمده‌فروشان مصلی، بیش از همه توجهتان را جلب می‌کند، غرفه‌های خالی از مشتری و بازار یخ‌زده‌ای است که در این روز‌های سرد، دخل‌وخرج کاسبان مشهدی را به‌شدت دچار ناترازی کرده است. بنکداران و عمده‌فروشان بازار مصلی از وضعیت امروز بازار به‌شدت گلایه دارند تا جایی که صاحب یک غرفه بزرگ در بازارچه شهسواری مصلی تأکید کرد که روز گذشته از صبح تا شب فقط ۶۲۰ هزار تومان فروش داشته یا فروشنده دیگری که روایت او از کاهش شدید مشتریان در ماه گذشته خبر می‌داد.

سید رحمان کریمی، عمده‌فروش خواروبار در این بازارچه، گفت: باور کنید بنکداران هم از افزایش قیمت ناراضی هستند. این‌طور نیست که دود این وضعیت فقط به چشم مردم برود. ما خودمان حداقل در ماه گذشته به چشم می‌بینیم که مردم می‌آیند قیمت می‌گیرند، در بازار چرخی می‌زنند و می‌روند. آن‌هایی هم که می‌خرند، همان مشتریان قدیمی هستند که تا همین یکی‌دو ماه قبل، کیسه‌کیسه حبوبات و برنج می‌بردند، اما الان می‌آیند به ما می‌گویند دو کیلو لپه یا یک کیلو لوبیا یا سه کیلو برنج بده. اصلاً دیگر کسی وُسعش نمی‌رسد مثل قبل خرید کند.

محسن رضازاده، عمده‌فروش ادویه‌جات بازار مصلی نیز با اشاره به جهش افسارگسیخته و بدون منطق بازار اقلام اساسی در ماه گذشته بیان کرد: بیایید با عدد و رقم صحبت کنیم تا دقیقاً ببینید چه بلایی سر بازار آمده است. زردچوبه‌ ۲۸۰ هزار تومانی، الان کیلویی ۳۶۰ هزار تومان معامله می‌شود‌، فلفل سیاه ۵۵۰ هزار تومانی، الان با نرخ ۶۸۰ هزار تومان به‌ازای هر کیلو به فروش می‌رسد و چوب دارچین ۴۶۰ هزار تومانی الان حدود ۷۰۰ هزار تومان قیمت‌گذاری می‌شود. حالا منظورمان از گذشته چند وقت قبل است؟ سه هفته قبل! یعنی در طول حدود ۲۰ روز، قیمت خرید عمده همه ادویه‌جات بدون استثنا حداقل ۱۰۰ هزار تومان گران‌تر و در برخی موارد حتی دوبرابر شده است. ما هم درصد سود قانونی را اعمال می‌کنیم و با حاشیه سود کم‌تر از ۱۰ درصد به دست مردم می‌رسانیم.

قیمت‌ها به تومان است

گلوی بازار، گرفتار پنجه دلالان

رهگیری اصلی‌ترین دلیل افزایش غیرقانونی قیمت‌ها در بخش اقلام اساسی تولید داخل که در روز‌های گذشته شاهد آن هستیم، خیلی زود ما را به نام‌های تکراری و سرشناسی رساند که اگرچه همگی غیرمشهدی هستند، اما با هوش سیاه اقتصادی، گلوی تولید را از مبدأ در پنجه خود دارند و پیش از آنکه یک محصول روانه بازار عرضه شود، محموله‌های بزرگ را خریداری و در انبار‌ها احتکار می‌کنند.

جعفر رمضانی، عمده‌فروش حبوبات بازار مصلی، در این‌باره تشریح کرد: یک گرفتاری ما الان این است که جنس گران شده، اما گرفتاری بزرگ‌تر این است که اصلاً جنس در بازار پیدا نمی‌شود. سراغ کشاورز که می‌رویم، می‌گویند بارمان را به فلان قیمت به آقای فلانی فروخته‌ایم. ما هم مجبور می‌شویم سراغ همان آقا برویم که دلال است و همه می‌دانند، اما آن آقا به جای یک یا دو کامیون بار، حداکثر ۱۰ کیسه می‌فروشد. بیشتر هم بخواهید، می‌گوید نمی‌دهم. می‌بینید؟ مصیبت الان ما این است که جنس هم گران است و هم کم.

آسیب‌شناسی وضع موجود یک نتیجه مشخص دارد. امروزه انحصار تولید انواع مختلف محصولات کشاورزی در نقاط خاص کشور کار را به جایی رسانده که دلالان محلی از همان شهرستان‌ها به‌سادگی می‌توانند بازار کل کشور را در اختیار بگیرند. وقتی یک‌سوم لوبیا چیتی ایران از اقلید استان فارس تأمین می‌شود، کشاورزان کرمانشاهی در تولید نخود و تبریزی‌ها در کشت لپه حرف اول را می‌زنند و تأمین اکثر بار عدس ایران در انحصار بجنورد است، تعداد انگشت‌شمار دلالان اهل اقلید، کرمانشاه، تبریز و بجنورد با جلب رضایت کشاورزان همشهری، خرید انبوه و احتکار آن در انبار‌ها می‌توانند توازن عرضه و تقاضا را طوری به‌هم بزنند که در عمل، نرخ فروش بنکدار و خرید مردم به دلخواه آن‌ها تعیین شود.

صادرات مهم‌تر است یا سفره مردم؟

التهاب امروز بازار خواروبار و اقلام اساسی ریشه‌های دیگری هم دارد. علاوه بر بحث سوداگری دلالان و دست‌های واسط، بی‌توجهی مسئولان به کمبود در بازار‌های داخلی و افزایش بی‌رویه صادرات حبوبات نیز به تنش‌های امروز بازار دامن زده است. بنکداران مشهدی بازار مصلی همگی تصریح داشتند در شرایطی که سه عمده‌فروش از مشهد ناچار به خرید شراکتی یک کامیون لپه هستند، شواهد میدانی از صادرات محموله‌های ۱۰۰ هزار کیلوگرمی این محصول به افغانستان و تاجیکستان حکایت دارد.

صابر کرمانی، فروشنده حبوبات و خواروبار در بازارچه شهسواری مصلی، بیان کرد: چرا صادرات قطع نمی‌شود؟ همین حبوباتی که الان برای ما کیمیاست، چرا باید راه به کشور همسایه داشته باشد؟ چون ارزآوری دارد؟ ارزآوری مهم‌تر است یا تأمین سفره مردم خودمان؟ همین الان بروید دوغارون یا گمرک لطف‌آباد. بدون اغراق، صد‌ها کامیون حبوبات می‌بینید که از نقاط مختلف ایران در راه افغانستان، ترکمنستان و تاجیکستان هستند. حالا ما اینجا پول روی هم می‌گذاریم تا با هزار ترفند و التماس، یک کامیون لوبیا بخریم که مغازه خالی نباشد. نه اینکه، چون گران شده و بودجه برای خرید مثل گذشته نیست؛ بلکه به‌خاطر اینکه جنس نایاب شده است.

علاوه بر صادرات بی‌رویه، بخشی از بار مسئولیت افزایش قیمت‌ها در روز‌های اخیر به گردن شرکت‌های بزرگ بسته‌بندی محصولات غذایی همچون «طبیعت» یا نام‌های تجاری مشهوری است که حبوبات به‌اصطلاح شرکتی را روانه فروشگاه‌های زنجیره‌ای و سوپرمارکت‌های سطح شهر می‌کنند. به روایت بنکداران مشهدی، همین صنایع بزرگ امروزه چرخه تولید را طوری در قبض اراده خود دارند که کشاورز دیگر تمایلی به فروش فله محصول ندارد و به همین ترتیب، شبکه مافیایی پیچیده‌ای ایجاد شده که نرخ‌گذاری خواروبار را در اختیار این شرکت‌ها قرار داده است.

جریمه سه فروشگاه متخلف

در حاشیه بازرسی امروز از بازار مصلی مشهد که به همت مشترک اتاق اصناف مشهد و اداره‌کل تعزیرات حکومتی استان و با حضور جواد ثوابی، قاضی تعزیرات، انجام شد، حمید داوودی، بازرس اتاق اصناف مشهد، به خبرنگار شهرآرانیوز گفت: در بازرسی‌های میدانی از سطح بازار به‌شکلی که جزو وظایف قانونی اتاق‌های اصناف است، به‌طور کلی پنج پارامتر مدنظر قرار می‌گیرد؛ اینکه فروشگاه جواز کسب فعال داشته باشد، فروشنده در صورتی که فرد حقیقی غیر از صاحب جواز است، کارت مباشرت داشته باشد، برچسب قیمت در همه محصولات پیش چشم مشتری قرار بگیرد و البته چه برای خرید عمده فروشگاه و چه فروش به مشتری، فاکتور سربرگ‌دار و مُهردار صادر شود.

وی افزود: در جریان بازدید امروز که ۴ ساعت به طول انجامید، ۲۰ مرکز عرضه اقلام اساسی مشتمل بر برنج، حبوبات، ادویه‌جات، ماکارونی و سایر محصولات مرتبط خواروبار مورد بازرسی قرار گرفت که از این تعداد، سه واحد به دلیل نقض پارامتر‌های پنج‌گانه متخلف شناسایی شدند. اگرچه جریمه واقعی این واحد‌ها پس از صدور رأی نهایی قاضی تعزیرات مشخص می‌شود، اما در مرحله اول، بیش از ۱۸ میلیون تومان جریمه برای این سه واحد لحاظ خواهد شد.

تصویربردار و تدوینگر فرید اصغریان